Butlonos. (Delfin)

W wyglądzie tego delfina rzuca się w oczy przede wszystkim kształt jego głowy. Profil głowy samicy lub młodego osobnika jest łagodnie zaokrąglony w części czołowej. Odcina się od niego dość wyraźnie niezbyt duży „dziób”. Natomiast u samców wraz z upływem lat profil głowy zmienia się i u starego osob­nika część czołowa jest już całkiem płaska. Ciało butlonosa jest najczęściej szare lub brązowe, niekiedy pokryte li­cznymi plamami i cętkami. U dorosłego osobnika wierzch ciała jest z reguły cie­mniejszy niż spód. Płetwa grzbietowa zwykle jest ciemniejsza niż reszta grzbie­tu, natomiast wybrzuszenie czołowe i część twarzowa głowy są jaśniejsze niż reszta ciała. U niektórych starych osobników, głównie u samców dziób oraz część twa­rzowa stają się niemal całkowicie białe. Długość ciała samców nie przekracza 9,8 m, a samic 8,9 m.

Z przodu żuchwy dorosłych samców widoczne są dwa duże, stożkowate zęby; przy zamkniętej jamie gębowej nie wystają one na zewnątrz. U samic są one zna­cznie słabiej rozwinięte.

Przedstawicieli północnej populacji wali butelkonosych można spotkać na najbardziej na północ wysuniętych obszarach Atlantyku. Pojawiają się w wo­dach o temperaturze od 2°C do 17°C. Nie są właściwie spotykane na wodach ma­jących mniej niż 1000 m głębokości.

Wielorybnicy twierdzą, że butlonosy te trzymają się raczej brzegów pól lodowych. Zaobserwowano jednak, że niekiedy zapu­szczają się one nawet kilka kilometrów w głąb szczelin utworzonych w spęka­nym lodzie. Kilka zabłąkanych osobników zaobserwowano kiedyś na morzu Śródziemnym, lecz jak się wydaje, były to odosobnione przypadki. Stale natomiast pojawiają się one na Morzu Północnym, a niekiedy wypływają także na wody Mo­rza Bałtyckiego.

Wale te odżywiają się głównie kała- marnicami. Poza kałamarnicami w skład ich pożywienia wchodzą także strzykwy, rozgwiazdy, krewetki i ryby głębinowe. Podobnie jak kaszalot połyka on cza­sem różne, dziwne przedmioty takie jak np. fragmenty sieci, kawałki drew­na, fragmenty wyrobów z plastiku, ka­mienie itp. Obecność w żołądkach butlonosów kamieni, mułu oraz kawał­ków muszli wskazuje, że żerują one w pobliżu dna.

Wale butelkonose są bardzo towarzy­skie. Często zbliżają się do przepływają­cych w okolicy statków. Znane są także z tego, że nie opuszczają swych rannych towarzyszy. Ze względu na te swoje cechy, stawały się łatwym łupem wielorybników, gdyż zanim pozostałe przy życiu wieloryby zdecydowały się na ucieczkę, z rąk ryba­ków ginęło przynajmniej 10-15 osobni­ków. Na ogół występują one w niedużych grupach liczących średnio od 4 do 10 osobników.

Butlonosy te nurkują bardzo głęboko. Uważa się, że mogą pozostawać pod wodą przez godzinę, a czasem nawet i dłużej. Nie wydaje się to jednak całkiem prawdo­podobne. Znany jest pewien przypadek, kiedy to ugodzony harpunem wal butel- konosy zanurzył się gwałtownie, po czym w ciągu 90 sek. ubyło 90 m liny przymo­cowanej do harpuna.

Młode rodzą się najczęściej pomiędzy kwietniem i czerwcem. Ciąża u samicy tych delfinów trwa około roku. Nowonarodzone młode mierzy mniej więcej 3,5 m długości i jest karmione przez matkę po­nad rok. Jak się przypuszcza samica ro­dzi średnio co 2 lata.

Nie dysponujemy informacjami do­tyczącymi liczebności całej populacji tych waleni, ale na obszarach ich występowania spotkane są stosunkowo często.

Butlonos południowy

Największym przedstawicielem z popu­lacji południowej wali butelkonosych, jakiego udało się zbadać, była karmiąca samica: długość jej ciała wynosiła 7,45 m. Natomiast największy zbadany samiec mierzył 6,94 m. Można więc sądzić, że w populacji południowej. inaczej niż u przedstawicieli tego gatunku zamie­szkującego północ, samice są większe od samców.

Kolor ciała dorosłych osobników jest opisywany, na podstawie obserwacji po­czynionych w okolicach równika, jako brąz zbliżony odcieniem do koloru żołę­dzi. Głowa tego wala dziobogłowego wraz z dziobem są nieco bledsze, a część grzbietowa ciała ciemniejsza od części brzusznej. Ciała dużych osobników po­krywają często liczne blizny i szramy.

U dorosłych osobników, z przodu dol­nej szczęki znajdują się dwa duże, stoż­kowate zęby, które rosną ku przodowi. Są one niewidoczne gdy samiec ma za­mkniętą paszczę.

Patrząc z dużej odległości, można je łatwo pomylić z płetwałem karłowatym oraz z przedstawicielami kilku innych gatunków wali dziobogłowych. Dopiero przyjrzawszy się mu z bliska, można do­strzec charakterystyczną bulwiastą głowę, lekkie wgłębienie w okolicach nozdrzy oraz wyraźną różnicę pomiędzy jasnym ubarwieniem głowy a ciemnym kolorem reszty ciała.Na półkuli południowej wale­nie te występują we wszystkich wodach oceanicznych pomiędzy 29 równoleżni­kiem a Antarktydą. Latem zapuszczają się nawet poza granicę wiecznych lodów.

Wale te łączą się niekiedy w grupy liczące około 25 osobników. Należy się spodziewać, że delfiny te, podobnie jak butlonosy z północy, mogą nurkować bardzo głęboko i pozostawać pod wodą nawet około godziny. Przypuszcza się, że podstawę ich pożywienia stanowią głowonogi. Wale te nigdy nie były masowo od­ławiane i nie zachodzą poważne obawy o znaczny spadek liczebności ich popula­cji. Butlonosy trzymane są w wielu oceanariach , gdzie łatwo dają się oswajać.